قدیمی ترین مدارس ایران

مدرسه فخریه سبزوار با قدمتی بیش از هزار سال

مدرسه فخریه با قدمتی بیش از هزار سال جزء قدیمی‌ترین مدارس ایران بوده که در یکی از خیابان‌های مرکزی شهر سبزوار قرار گرفته است. این مدرسه در قرن چهارم هجری در زمان فخرالدوله دیلمی (یکی از حاکمان شیعه ایران) تأسیس شد. در حال حاضر پس از بازسازی‌های متعددی که در این مدرسه صورت گرفته، از بنای قدیمی و اصلی این مدرسه دو حجره و یک راهرو باقی مانده است.

 

 

مدرسه غیاثیه در اطراف شهر خواف

قدمت این مدرسه تاریخی به زمان تیموریان بازمی‌گردد. براساس کتیبه‌ای که در این مدرسه تاریخی وجود دارد، این مدرسه در سال ۸۹۶ هجری قمری به دستور خواجه غیاث‌الدین پیر احمد خوافی، وزیر سلطان شاهرخ بهادر تیموری بنا شد، به همین دلیل «غیاثیه» نام گرفت. مدرسه غیاثیه خود به تنهایی نماد معماری زمان تیموریان به شمار می‌رود و از کامل‌ترین مدارس ایران در زمینه دقت و تنوع در کار به حساب می‌آید. این مدرسه از چنان اهمیت هنری برخوردار است که پژوهشگران معروف غربی همچون ساکلیس، هرتسفلد، گرابای و برنارد اوکین در مورد آن به تحقیق پرداخته و از کتیبه‌های آن نسخه‌برداری کرده‌اند.

مدارس زنجیره‌ایه نظامیه

اولین مدرسه از مجموعه مدارس نظامیه در شهر بغداد توسط خواجه نظام‌الملک طوسی وزیر سلجوقیان در زمان سلجوقیه تأسیس شد و پس از آن  مدارس بیشتری با نام نظامیه، در شهرهای مختلفی نظیر نیشابور، آمل، بصره، هرات، بلخ، جزیره ابن‌عمر، خرگرد، اصفهان، مرو و موصل ساخته شد. هدف از ساخت این مدارس این بود تا ضعفی را که متوجه مذهب شده بود، از بین ببرد؛ به همین منظور از همه امکانات مادی و معنوی استفاده کرد و آنها را در انحصار مذهب خود قرار داد. جالب است بدانید مشاهیری چون حکیم عمر خیام، سعدی شیرازی و امام محمد غزالی در این مدارس حضور داشته‌اند.

مدرسه نجومیه گناباد

مدرسه نجومیه در شهر گناباد در دوره صفویه ساخته شد. این مدرسه به منظور تدریس و تحقیق علم نجوم تأسیس گردید و به همین دلیل نجومیه نام گرفت.

مدرسه نجومیه هشتی ورودی، دالان، صحن و حجره‌های متعددی در پیرامون خود دارد که در حال حاضر به بخشی از موزه مردم‌شناسی گناباد اختصاص پیدا کرده و جلوه‌گر گوشه‌ای از زندگی تاریخی مردم خراسان است.

مدرسه چهارباغ اصفهان

مدرسه چهارباغ اصفهان تجلی معماری و هنر ایرانی است که در سال ۱۱۲۶ هجری قمری به منظور تدریس علوم دینی به طلاب تأسیس شد. این مدرسه در گذشته به نام مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه شهرت داشت و از یادگارهای فاخر دوران صفویه به شمار می‌رود.

این بنای باشکوه علاوه بر معماری بی‌نظیر دارای دیدنی‌هایی همچون درب مجللی که با طلا و نقره تزیین شده، محراب باشکوه، منبر مرمرین، حجره‌ مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی مشبک است.

مدرسه چهارباغ را می‌توان  به سبب کاشی‌کاری‌های فوق‌العاده زیبایش،  کلکسیونی از کاشی‌های ایرانی در نظر گرفت. ویژگی‌های مذکور، این مدرسه را به قطب گردشگری اصفهان تبدیل کرده است.

مدرسه دارالفنون

مدرسه دارالفنون در زمان قاجار به دستور میرزا تقی‌خان امیرکبیر ساخته شد. این مدرسه که از نخستین مدارس عالی نوین در ایران شمرده می‌شود، محل تدریس علوم مختلفی نظیر پیاده نظام، سواره نظام، توپخانه، مهندسی، پزشکی و جراحی، داروسازی و کانی‌شناسی، زبان فرانسه، علوم طبیعی، ریاضی، تاریخ و جغرافیا، زبان انگلیسی، روسی، نقاشی و موسیقی بود.

در دوران پهلوی این مدرسه تبدیل به یک دبیرستان شد که بسیاری از بزرگان علم و فرهنگ و سیاست در آن درس خواندند. این مدرسه تا سال ۱۳۵۷ همچنان با کاربری دبیرستان به حیات خود ادامه می‌داد تا اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مرکز تربیت معلم تبدیل شد و مدتی بعد به مرکز آموزش ضمن خدمت وزارت آموزش‌ و پرورش اختصاص یافت تا اینکه بالاخره در سال ۱۳۶۸ جزو فهرست آثار ملی ایران به ثبت در آمد.